بررسی تکوین زمین شناسی و فلززایی کانسار اسکارن انارگ وپدیده‌های مرتبط با آن

کانسار چند فلزّی )مس، روی، آهن، نقره، طلای) اسکارن انارگ در پانزده کیلومتری غرب روستای پشت بادام در شمال شرق استان یزد واقع است. این ناحیه به لحاظ تقسیم بندی زمین‏شناسی در منطقهء ایران مرکزی و کمربند مس‌دار انارک- سرچشمه- خارستان قرار دارد. تودة خارا مانند )گرانیتوئیدی( انارگ در مرکز این منطقه و در راستای شمالی- جنوبی جای گرفته است. سن مطلق آن که به روشK/Ar تعیین شده است، زمان تزریق این توده را دورهء “ائوسن میانی” نشان می‏دهد. ترکیب سنگ‏شناختی این تودهء خارا مانند، متشکّل از گرانیت، گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت و مقادیر کمتر تونالیت و کوارتزدیوریت متعلّق به گرانیتوئیدهای نوع (I) است. در اطراف این توده نفوذی به طور کلی یک نوع اسکارن کلسیک وجود دارد و مهمترین سنگ همبر، بخش مرمر کلسیتی متعلّق به مجموعهء کمپلکس پشت بادام است. منطقهء اسکارن برونی(1) اغلب ازگارنت، کلینوپیروکسن، آمفیبول، اپیدوت، کلریت، کلسیت، کوارتز، مگنتیت، کالکوپیریت، گالن و اسفالریت تشکیل شده است، که بیشترین دگرگونی رخساره آن به رخساره آغازین پیروکسن- هورنفلس می‌رسد. مجموعهء کانی منطقهء اسکارن درونی(2) متشکل ازگروسولار، آندرادیت، اپیدوت، کلریت، کلسیت، ترمولیت، اکتینولیت است که ضخامت آن از یک تا سه متر متغیّر می‏باشد. کانه‌ها در سه وضع مختلف به نام نابهنجاریهای  A, B ,C تشکیل شده‏اند. بخش اصلی ذخیره اقتصادی در منطقهء اسکارن درونیقرار دارد. نوع پرازاد(3) موجود به نحوی است که نمی‏تواند تنها به ترکیب سنگ میزبان مرتبط باشد، بلکه متأثر از فرایندهای تکاملی در طی جایگیری توده نفوذی نیز می‌باشد. سیّالهای ناشی از تفریق ماگمایی در طی تبلور تفریقی مذاب آذرین و تأثیر متقابل آن با سنگ همبر، موجب تمرکز مواد معدنی در اسکارن چند فلزی به طریق متاسوماتیک شده است. اسکارن زایی در ناحیه انارگ در سه مرحلهء آغازین، متاسوماتیسم پسین و گرمابی صورت گرفته وعمدهء کانه‏زایی متعلّق به مرحله دوم است. دمای تشکیل منطقه‌های پیروکسن اسکارن و گارنت اسکارن، با توجّه به ویژگیهای کانی‏شناسی و مطابقت با نمودارهای تعادل فاز به ترتیب   بین450- 600 و 380- 480 درجهء سانتی‌گراد اندازه‌گیری شد. ساز و کار تشکیل این اسکارن‌ نتیجهء تأثیر متقابل “همبری – تراوش” محلولهای ماگمایی است. این فرایندها در اثر شکستگیهای تودهء نفوذی و سنگهای همبر شدّت یافته‌اند. مطالعات کانی شناسی ) تجزیه و تحلیل با X.R.D و مطالعه مقاطع صیقلی( نشان می‌دهند که کانه‏زایی اصلی شامل کالکوپیریت، مگنتیت، گالن و اسفالریت است. عیار مس از 0.35  تا 12 درصد حساب شده است، که کانسار قابل توجّهی را برای معدن‌کاری نشان می‌دهد. این ذخیره به کانسارهای اسکارن چند فلزی )مس، روی، آهن، نقره، طلا( وابستگی دارد که بر طبق شواهد، خاستگاه زمین‌ساختی آن مرتبط با ماگماتیسم ناشی از فرورانش حاشیه قاره‏ای با شیب کم است.